دیابت بارداری (علل،عوارض،درمان)

علل

تقریبا در اکثر زنان به دلیل تغییرات هورمونی ای که در طی بارداری ایجاد می گردد، درجاتی از اختلال عدم تحمل گوکز مشاهده می گردد. بدین معنا که مقدار قند خون آنها افزایش می یابد، ولی به اندازه ای افزایش نمی یابد که بتوان آن را بیماری دیابت در نظر گرفت.

                                   (ادامــه ی مطلب)

در طی سه ماهه سوم بارداری، تغییرات هورمونی مذکور، زن باردار را در خطر ابتلا به دیابت بارداری قرار می دهد. در طی بارداری افزایش یک سری از هورمون های مترشحه از جفت (جفت، اندام ارتباطی ای در ناحیه ناف نوزاد می باشد که همانند یک ریسمان، نوزاد را به رحم مادر متصل می کند)، به انتقال مواد غذایی از مادر به جنین و در نتیجه به پیشرفت رشد جنین کمک می کنند. بخش دیگری از هورمون هایی که در جفت تولید می شوند در جهت پیشگیری از افت قند خون مادر فعالیت می کنند که این دسته از هورمون ها از طریق ممانعت از عملکرد انسولین، عمل می کنند. لذا در طی بارداری، این هورمون ها زمینه اختلال عدم تحمل گلوکز (افزایش قند خون) را فراهم می کنند. در مقابل، بدن شما برای جلوگیری از افزایش قند خون مجبور خواهد بود انسولین بیشتری ترشح نماید تا قند به درون سلول ها منتقل شود و برای تولید انرژی در اختیار سلول های بدن قرار گیرد. سلول های موجود در لوزالمعده مادران، اغلب توانایی تولید انسولین بیشتر (در حدود 3 برابر حد طبیعی) را برای غلبه بر اثر هورمون های بارداری افزایش دهنده قند خون دارند. اگر چنانچه لوزالمعده نتواند انسولین را به میزان کافی ترشح کند، میزان قند خون افزایش می یابد و در نهایت منجر به بروز دیابت بارداری می گردد.

عوارض دیابت بارداری

دیابت می تواند برای روی رشد و نمو جنین در طی بارداری اثر داشته باشد. در اوایل بارداری، دیابت مادر می تواند منجر به بروز نقص های مادرزادی و افزایش خطر سقط جنین گردد. بسیاری از نواقص مادرزادی، اثرات نامطلوبی را بر ارگان های مهم بدن مانند مغز و قلب دارند.

در طی سه ماهه دوم و سوم بارداری، دیابت مادر می تواند منجر به تغذیه و رشد زیاد از حد کودک گردد. داشتن نوزاد بزرگ و با وزن بالا، خطر زایمان های پردرد و سخت را افزایش می دهد؛ مثلا نوزادهای بزرگ اغلب برای تولد نیاز به عمل سزارین دارند و اگر به طور طبیعی متولد شوند، خطر آسیب به ناحیه شانه آنها وجود دارد و وزن بالای نوزاد همچنین باعث تاخیر در زمان زایمان و خطرات کمبود اکسیژن برای مغز نوزاد می شود.

به علاوه وقتی جنین بیش از حد تغذیه گردد و در نتیجه به دنبال آن سطح انسولین خونش افزایش یابد، پس از زایمان، احتمال افت شدید قند خون در نوزاد وجود دارد، زیرا دیگر آن مقادیر بالای قند را از خون مادر دریافت نخواهد کرد.

با توجه به عوارض فوق، بهترین اقدام پیشگیری از وقوع دیابت بارداری است. ولی اگر به هر دلیل به دیابت بارداری مبتلا شدید، با یک درمان مناسب می توانید علی رغم ابتلا به دیابت، یک نوزاد سالم به دنیا آورید.

افراد در معرض خطر

عوامل زیر خطر ابتلا به دیابت بارداری را در طی دوره بارداری افزایش می دهند:

- داشتن اضافه وزن قبل از بارداری (چنانچه وزن قبل از بارداری از وزن ایده آل به میزان 20% و یا بیشتر، بالاتر باشد.)

- وجود قند در ادرار

- اختلال تحمل گلوکز و اختلال در گلوکز ناشتا (در این شرایط قند خون بالا است، ولی به حدی بالا نیست که بتوان آن را دیابت در نظر گرفت. به این حالت مرحله پیش از دیابت گفته می شود)

- سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت (اگر مادر و پدر یا برادر و خواهر شما دیابت داشته باشند.)

- سابقه تولد نوزاد بیش از 4 کیلوگرم در گذشته

- سابقه تولد نوزاده مرده در گذشته

- سابقه ابتلا به دیابت بارداری در بارداری قبلی میزان خطر دیابت بارداری را در دفعه بعد 2 تا 3 برابر می نماید.

- داشتن مایع آمنیوتیک بیش از حد (شرایطی که پلی هیدرآمینوس نامیده می شود).

به یاد داشته باشید بسیاری از زنانی که دیابت بارداری در آنها پیشرفت می کند، هیچ یک از عوامل خطر شناخته شده ابتلا به دیابت بارداری را ندارند. تشخیص

زنانی که در معرض خطر دیابت بارداری هستند، باید هرچه سریع تر به منظور تشخیص دیابت بارداری غربالگری گردند و سایر زنان نیز می بایست در هفته 24 تا 28 بارداری به منظور بررسی دیابت بارداری غربالگری گردند.

به منظور غربالگری دیابت، یک آزمایش به نام "تست تحمل گلوکز خوراکی" انجام خواهد گرفت. این آزمایش شامل نوشیدن سریع یک محلول شیرین که حاوی 50 گرم گلوکز است، می باشد. بدن این گلوکز را به سرعت جذب می کند که موجب افزایش قند (گلوکز) خون در طی 30 تا 60 دقیقه می گردد. یک ساعت پس از نوشیدن محلول شیرین، یک نمونه خون از بازوی شما می گیرند. نمونه خون نشان می دهد که چه میزان از محلول قندی توسط بدن استفاده شده است. اگر مقدار قند خون، برابر و یا بیشتر از 140 میلی گرم در دسی لیتر باشد، به عنوان مقادیر غیر طبیعی و نامناسب در نظر گرفته می شود. اگر جواب تست تحمل گلوکز خوراکی نامناسب باشد، تست دیگری پس از 8 تا 10 ساعت ناشتا بودن (تست قند خون ناشتا) انجام خواهد شد.

با توجه به عوارضی که دیابت بارداری می تواند به همراه داشته باشد، در زنانی که در معرض خطر زیاد ابتلا به دیابت بارداری هستند؛ به دنبال مشاهده نتایج طبیعی تست غربالگری، به منظور کسب اطمینان، مجددا یک تست غربالگری دیگر نیز در هفته 24 تا 28 بارداری انجام خواهد گرفت.

درمان دیابت بارداری

دیابت بارداری دو راه درمانی دارد، یکی درمان با رژیم غذایی و دیگری درمان دارویی. در هر دو روش هدف این است که قند خون در زنان حامله طبیعی شود. در هر دو روش درمانی فعالیت فیزیکی نقش مهمی دارد .

محدوده قند طبیعی در بارداری 20% پایین‌تر از افراد غیرباردار است .

بنابراین هدف قند ناشتا و قبل از غذا mg/dl95 ـ 60 و دو ساعت بعد از غذا کمتر از mg/dl  120 است. HbA1C  در شروع درمان به‌عنوان پایه باید اندازه‌گیری شود.

HbA1C  بیش از 5/7 %  نشان‌دهنده وجود دیابت قبل از بارداری است؛ در این صورت مراقبت بیمار از نظر آنومالی جنینی باید صورت گیرد. در بارداری بدون در نظر گرفتن نوع درمان، پایش با گلوکومتر (SMBG  ) باید انجام شود .

اگر دیابت بعد از زایمان بهبود یافت 12 – 8 هفته بعد از ترخیص GTT 75 گرمی 2 ساعته انجام گیرد. افرادی که قند خونشان در مدت بستری بعد از زایمان طبیعی نشد و یا کسانی که از قبل دیابت داشته‌اند، باید مطابق قند خونشان تحت درمان قرار گیرند. قند خون نوزادان در موقع تولد باید اندازه‌گیری شود و تغذیه نوزادان طی 6 ساعت شروع شود و کنترل قند خون صورت گیرد. در طی 24 ساعت بررسی‌های دیگر شامل بررسی از نظر وجود آنومالی‌های مادرزادی انجام شود.